Dla mieszkańców Poznania i Wielkopolski II wojna światowa – największy konflikt zbrojny w historii, rozgrywający się w Europie od 1 września 1939 do 8/9 maja 1945 roku –  oznaczała wcielenie tzw. Kraju Warty do Rzeszy i okupację o najwyższych rygorach (znacznie większych, niż w Generalnym Gubernatorstwie). Wielkopolscy Żydzi zostali wymordowani, a ponad pół miliona Polaków z Poznania i Wielkopolski zostało przez niemieckich okupantów pozbawionych mieszkań i majątków i wysiedlonych do Generalnego Gubernatorstwa.

II wojna światowa i wysiedlenia

Zgodnie z hitlerowską propagandą, okupowane przez III Rzeszę tereny Wielkopolski stanowiły ziemie “rdzennie germańskie”, którym należało “przywrócić” ich wcześniejszy charakter. Dlatego już w pierwszych dniach okupacji przystąpiono do planowej, fizycznej likwidacji przedstawicieli polskich elit intelektualnych i społecznych. Opowiada o tym nasz film “Rozstrzelania w Lesznie i Gostyniu”. Stojący na czele hitlerowskiego aparatu administracyjnego wysoki oficer SS Arthur Greiser, namiestnik Rzeszy w Poznaniu, przystąpił do organizacji masowych wysiedleń Polaków. Aby przygotować miejsca dla Niemców, napływających ze wschodu i krajów nadbałtyckich (tzw. Baltendeutschów), w pierwszym rzędzie z domostw i majątków wyrzucano polskich przedsiębiorców i ziemian.

Akcja wysiedleń ruszyła z całą mocą już w grudniu 1939 roku. Do końca 1939 r. wysłano do GG ok. 80 transportów – ogółem 87 883 osób. Do połowy marca 1941 roku wysiedlenia objęły ponad 280 tysięcy. Akcję wypędzeń przeprowadzano zwykle z zaskoczenia – najczęściej w późnych godzinach wieczornych lub wcześnie rano. Wysiedleńcy mieli na spakowanie podstawowych rzeczy około pół godziny. Zezwalano im na zabranie bagażu ręcznego o wadze około 12 kg na osobę (od wiosny 1940 r. do 25–30 kg) oraz do 200 zł. Pozostały majątek musieli zostawić przyszłym niemieckim kolonistom. O tych dramatycznych chwilach opowiada nasz film “Wyrzuceni z domów”.

II wojna światowa i okupacja

O trudach i stresie związanym z życiem w upadlających warunkach w obozie przesiedleńczym Główna – i o wywózkach, często na mrozie i w śniegu – opowiadają świadkowie historii na nagraniach, utrwalonych przez Jacka Kubiaka z zespołem. Ich relacje znajdziecie poniżej pod śródtytułem WYSIEDLENIA Z KRAJU WARTY.

Greiser usilnie zabiegał o zmianę stosunków narodowościowych w Kraju Warty. Miał to być wzorcowy okręg III Rzeszy ( tzw. Mustergau”), zamieszkały przez “czystych rasowo” Aryjczyków. Opowiada o tym film Jacka Kubiaka “Jasnowłosa prowincja”. Przy końcu wojny na trzech zamieszkałych tu Polaków przypadał jeden Niemiec. Utrudniało to organizowanie ruchu oporu, ale nie znaczy to, że w Poznaniu i Wielkopolsce nie było konspiracji. O warunkach życia pod opresyjną okupacją oraz o akcjach oporu opowiadają nasi świadkowie – poniżej, w zbiorach zatytułowanych OKUPACJA i POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE.

Niemal 2 tysiące Wielkopolan – mężczyzn, zmobilizowanych latem 1939 roku do obrony ojczyzny – zginęło z rąk drugiego okupanta, sowieckiej Rosji. Zostali rozstrzelani w Katyniu, w Kalininie (Twerze) i Charkowie. Przez długie lata ich rodziny nie znały ich losu, a temat ten objęty był w komunistycznej Polsce tabu. O tym, jak uparcie odzyskiwali pamięć o tragicznych śmierciach swoich ojców, opowiadają nasi świadkowie w relacjach filmowych, które znajdziecie u dołu tej strony, pod śródtytułem ZBRODNIA KATYŃSKA.