loader image

PRL – relacje

Polska Rzeczpospolita Ludowa – tak brzmiała oficjalna nazwa państwa polskiego w latach 1952–1989. PRL była państwem rządzonym przez działaczy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, pozbawionym suwerenności i niepodległości, podporządkowanym w polityce zagranicznej oraz militarnej interesom Związku Radzieckiego. Krajem przechodzącym cykliczne kryzysy gospodarcze i społeczne, wynikające z nieefektywności centralnego sterowania gospodarką oraz niskiej jakości pracy.

W początkach istnienia PRL – wtedy nazywanej jeszcze potocznie jako Polska Ludowa – zbudowany został w kraju system władzy, oparty na represjach wobec środowisk i organizacji niepodległościowych. Tysiące patriotów trafiło do więzień Urzędu Bezpieczeństwa, wielu straciło w nich życie. Przez komunistyczne więzienia przeszli m.in. nasi świadkowie historii: Franciszek Wawrzyniak, członek Konspiracyjnego Związku Młodzieży Polskiej, Marian Stencel, należący do narodowych organizacji podziemnych czy Zenon Wechmann, członek konspiracyjnego harcerstwa, a potem więzień komunistycznych obozów pracy. Ich relacje znajdziecie poniżej. O prześladowaniach za przynależność do Armii Krajowej opowiada również Maria Krzyżańska, w czasie wojny żołnierka AK.

PRL: ul. św. Marcin na zdjęciu z repozytorium CYRYL

Opresyjny system złagodniał nieco po przełomie 1956 roku – m.in. po proteście Poznańskiego Czerwca, krwawo stłumionym przez władze komunistyczne. Do końca istnienia PRL była jednak państwem totalitarnym, w którym jego obywatele walczyli o poszerzenie zakresu swoich praw i wolności. O realiach życia kulturalnego w Poznaniu lat PRL opowiada prof. Jacek Juszczyk, wybitny polski lekarz chorób zakaźnych  i wewnętrznych. A także Józef Derda, harcmistrz ZHP, pseudonim Szary Ryś.

Dużą wagę ma też spojrzenie z drugiej strony – wspomnienie Andrzeja Wituskiego, prezydenta Poznania w latach 1982-1990. Wituski mimo ograniczeń związanych z kryzysową sytuacją, w jakiej znalazła się Polska lat 80., starał się rozwijać miasto – rozpoczął m.in. budowę Poznańskiego Szybkiego Tramwaju czy toru wioślarskiego na Malcie. Odegrał też sporą rolę w animowaniu życia kulturalnego Poznania.

Te i inne nasze nagrania odnoszące się do okresu PRL znajdziecie w linkach poniżej.

Wielki wybór zdjęć z życia w Poznaniu w okresie PRL zobaczyć można na stronie Cyfrowego Repozytorium Lokalnego CYRYL.

Stefan Mroczkowski
Stefan Mroczkowski
Człowiek – legenda poznańskiej TVP. Od 1957 roku wraz z innymi tworzył poznański ośrodek telewizji. W latach 70. i 80. ubiegłego wieku stał się symbolem...
Edward Skrzypczak
Edward Skrzypczak
Emerytowany inżynier z Cegielskiego, absolwent Politechniki Poznańskiej. Starszym poznaniakom znany jest przede wszystkim jako działacz PZPR, w latach 1981-1982 pierwszy sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR w...
Zenon Bosacki
Zenon Bosacki
Urodzony w 1936 roku dziennikarz i publicysta. W 1979 r. założył i prowadził “Przegląd Koniński”. Były członek PZPR. W partii był zwolennikiem tzw. struktur poziomych,...
zenon-wechmann
Zenon Wechmann
Harcerz i więzień polityczny stalinowskiej Polski. Dziś jest prezesem Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego Oddział Wielkopolski i przewodniczącym Wojewódzkiej Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych. Urodził...
henryk-świątek
Henryk Świątek
Urodził się 27 września 1934 roku w Korytnicy w powiecie krotoszyńskim. Jego rodzicami byli Stanisław i Irena z domu Wróbel. Jako dziecko mieszkał z rodzicami...
Józef-Szofer
Józef Szofer
Urodzony 13 października 1929 roku. Syn Józefa, gospodarza z Wytomyśla (powiat nowotomyski). Wysiedlony przez Niemców 13 grudnia 1939 roku o godzinie trzeciej w nocy. Dostali...
anna-potok-portret
Anna Potok
Urodzona 4 lipca 1939 roku. W latach 80. działaczka “Solidarności” w Akademii Rolniczej w Poznaniu. Wchodziła w skład międzyuczelnianego komitetu “Solidarności”. Stan wojenny zastał ją...
zbigniew-podeszwa
Zbigniew Podeszwa
Urodzony 22 maja w 1924 r. Harcerz i działacz powojennej konspiracji antykomunistycznej, więzień Wronek. Tuż przed wojną był na obozie harcerskim w Rumunii jako członek...
Stanislawa-Krzemieniewska-portret
Stanisława Krzemieniewska
Urodziła się 23 marca 1935 roku w Golęcinie, z domu Matyjaszek. Od roku 1936 do 1946 mieszkała z rodzicami i rodzeństwem w Luboniu przy ul....
Tomasz-Kolańczyk
Tomasz Kolańczyk
Urodzony 28 listopada 1947 roku w Poznaniu. Wywodzi się z rodziny leśniczych – w zawodzie tym pracowali jego dziadek i pradziadek. Rodzice Tomasza Kolańczyka pochodzili...
Włodzimierz Karolewski
Włodzimierz Karolewski
Urodził się na Łazarzu, po ślubie w 1967 r. przeniósł się „do żony” na Górczyn. Syn przedwojennego wojskowego – członka orkiestry wojskowej. Jako chłopak chodził...
jacek-juszczyk
Jacek Juszczyk
Urodzony w 1938 r. w Pacanowicach, syn kawalerzysty z 20 pułku ułanów. Wojnę spędził na Kielecczyźnie. Lekarz, specjalista chorób zakaźnych i wątroby. Wieloletni dyrektor szpitala...
Andrzej-Gładysz
Andrzej Gładysz
Syn Mariana Gładysza, posła i ekonomisty. Był jednym z najbardziej znanych poznańskich prawników. W latach 1990 – 98 był prezesem Sądu Rejonowego (potem Okręgowego) w...
boguslaw-duszynski
Bogusław Duszyński
Urodził się 19 marca 1922 roku w Aleksandrowie Kujawskim. Po szczęśliwym dzieciństwie i młodości, w czasie wojny został wywieziony do Niemiec, do pracy w Hamburgu...
jozef-derda
Józef Derda
Druh harcmistrz, pseudonim „Szary ryś”. Wieloletni instruktor i drużynowy I Harcerskiej Drużyny Lotniczej. Dobry duch i mentor Szczepu Drużyn ZHP “Łazarz”, działającego przy Klubie Osiedlowym...