loader image
marian-stencel

Marian Stencel

Data urodzenia: 24 marca 1922

W 1935 r. ukończył szkołę im. Estkowskiego, w 1939 r. Gimnazjum im. J. Paderewskiego w Poznaniu. W tym samym roku powołany został do odbycia przysposobienia wojskowego w oddziałach tzw. “Zbiornicy Dozorowania”, z którą w pierwszych dniach wojny wyjechał na wschód Polski. W Garwolinie trafił do baterii zapasowej 14 PAL należącej do Samodzielnej Grupy Operacyjnej “Polesie” generała Franciszka Kleberga. Brał udział w czterodniowej bitwie pod Kockiem. Po kapitulacji SGO “Polesie” Marian Stencel wrócił do Poznania i podjął pracę w dawnych zakładach im. H. Cegielskiego zamienionych przez Niemców w fabrykę zbrojeniową. W tym okresie współpracował z grupą konspiracyjną założoną przez Lecha Masłowskiego.

W 1946 r. zdał maturę i podjął naukę na wydziale chemii na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. W trakcie studiów w 1949 r. został aresztowany i po rocznym śledztwie oskarżony o “usiłowanie obalenia przemocą ustroju Państwa Polskiego”. 17 września 1947 r. został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Poznaniu na 12 lat więzienia oraz utratę praw obywatelskich na 5 lat i całego mienia ; na mocy amnestii wyrok złagodzono do lat 7.

W orzeczeniu Wojskowy Sąd Rejonowy uznał za udowodnione pięć zarzutów: w tym udział w nielegalnych organizacjach pn. “Obozowe Drużyny Bojowe”, “Narodowy Ruch Oporu” – współpracującym ze zbrojną grupą “Zorza” działającą na Podhalu, w organizacji “Młodzież Wszechpolska”, stanowiącej młodzieżowe ugrupowanie “Stronnictwa Narodowego”, kierowane w Poznaniu przez Jana Pazołę, oraz: posiadanie i przechowywanie dużej ilości wojskowej broni palnej, dokonanie “z użyciem broni rabunku 3 świń i dużej ilości garderoby na szkodę nieznanych mieszkańców (wsi Prądówka i Łęczna- przyp. red.) doprowadzając ich do stanu bezbronności” (z: Uzasadnienie wyroku WSR w Poznaniu). Sąd “dorzucił” jeszcze dwie udowodnione winy: współpracy z obcym wywiadem za wynagrodzeniem w wysokości 500 zł oraz poinformowaniem Jana Pazoły i Kajetana Samborskiego, że został zmuszony do współpracy z UB i po uzgodnieniu z nimi do prowadzenia akcji dezinformowania organów bezpieczeństwa.

Po latach Marian Stencel potwierdził, że rzeczywiście od maja do sierpnia 1945 r. był członkiem konspiracyjnej grupy “Obozowe Drużyny Bojowe” kierowanej przez Stanisława Mierzwińskiego, i że grupa ta planowała w przyszłości działania zbrojne, np. napady na posterunki Milicji Obywatelskiej. W tym celu gromadziła i konserwowała porzuconą broń (głównie na terenie poznańskiej Cytadeli, niemiecką lub radziecką), prowadziła ćwiczenia strzeleckie i bojowe w podpoznańskich lasach. Do czynnych akcji organizacja nigdy nie przystąpiła.

Pozostałe zarzuty, współpracy szpiegowskiej i działalności w organizacji “Narodowy Ruch Oporu” już w trakcie rozprawy sądowej w 1949 r. odrzucił jako “fikcyjne”. Orzeczoną karę więzienia odbył w zakładzie karnym we Wronkach (Wielkopolska) w okresie od 11 stycznia 1949 r. do 24 maja 1956 r., w tym przez rok więziony był w izolatce.

Po zwolnieniu kontynuował przerwane studia na UAM w Poznaniu, w 1960 r. uzyskał tytuł magistra, a w 1973 r. doktorat. Pracował w przedsiębiorstwach “Alko”, Stacji Hodowli Roślin, na emeryturze w “Pfarmagaz”.

W 1991 r. Sąd Wojewódzki w Poznaniu na wniosek Mariana Stencela wydał postanowienie o unieważnieniu wyroku b. Wojskowego Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 17 września 1949 r. uznając, że “przypisane (mu -przyp. red.) czyny były związane z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego”.

Marian Stencel odznaczony został Krzyżem Więźnia Politycznego, odznaką Weterana Walk O Niepodległość. W 2011 r. przyjęty został w szeregi Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

Opracował: Janusz Zemer na podstawie Życiorysu M. Stencela (aut. M Stencel), kopii legitymacji, wyroków sądowych Wojskowego Sądu Rejonowego w Poznaniu z dn. 17.09.1949 r.

Marian Stencel - wspomnienia