loader image

Poznański czerwiec 1956 – relacje

Poznański Czerwiec 1956 był pierwszym w PRL strajkiem generalnym i demonstracjami ulicznymi, które miały miejsce w dniach 28-29 czerwca 1956 w Poznaniu. Choć miał podłoże ekonomiczne, demonstranci wznosili też hasła niepodległościowe i religijne, domagając się m.in. uniezależnienia Polski od ZSRR. Gniew poznaniaków obrócił się przede wszystkim przeciwko funkcjonariuszom Urzędu Bezpieczeństwa. Władze skierowały przeciwko poznańskim robotnikom wojsko i czołgi. W dwudniowych walkach śmierć poniosło 57 osób. Skutki Poznańskiego Czerwca to między innymi polityczna odwilż jesienią 1956 r. i dojście do władzy Władysława Gomułki.

Poznański Czerwiec 1956. Jedna z poznańskich ulic tuż po
Poznański Czerwiec 1956. Jedna z poznańskich ulic tuż po “czarnym czwartku”. źródło: zbiory Instytutu Pamięci Narodowej

Poznański Czerwiec w relacjach świadków

Poznański Czerwiec, który rozpoczął się wyjściem 28 czerwca 1956 r. o godz. 6 rano robotników zakładów im. Józefa Stalina (dawniej Cegielskiego) na ulice Poznania, stanowi ważną cezurę w powojennej historii miasta. Uczestniczyły w nim tysiące mieszkańców Poznania. Ich relacje, mimo upływu lat, brzmią dramatycznie. Poniżej zamieszczamy m.in. wspomnienie Aleksandry Banasiak, pielęgniarki, która ratowała rannych na ulicach miasta – i była świadkiem zranienia jednego z demonstrantów bagnetem przez żołnierza. A także relację Aleksandry Kozłowskiej-Siejek, która daremnie próbowała uratować 13-letniego Romka Strzałkowskiego, ucznia VII klasy Szkoły Podstawowej nr 40, najmłodszą ofiarę Czerwca. “Romek wyglądał, jakby spał” – opowiada w NASZYM NAGRANIU.

Janusz Biegański i Jerzy Majchrzak opowiadają o “czarnym czwartku” z perspektywy ulicy i uczestników protestu. A Stefan Lamęcki – wówczas pracownik Polskiego Radia – wspomina wizytę premiera Józefa Cyrankiewicza w rozgłośni poznańskiej, podczas której groził on “buntownikom” odrąbaniem ręki przez władzę ludową.

Relacje świadków Poznańskiego Czerwca, opracowane w formie filmów edukacyjnych,  znajdziecie też w dziale Mediateka.

Poznański Czerwiec 1956 w pamięci

O przyczynach, przebiegu i skutkach poznańskiego buntu przypomina dziś ekspozycja Muzeum Poznańskiego Czerwca, zlokalizowanego w byłym zamku cesarskim – nieopodal placu, na którym 28 czerwca 1956 zgromadziły się tysiące protestujących. Zdjęcia archiwalne z Poznańskiego Czerwca zobaczyć można na stronie Cyfrowego Repozytorium Lokalnego CYRYL.

Portret dojrzałego mężczyzny w koszuli w pionowe biało-niebieskie paski, mówiącego wprost do kamery. W tle regał z książkami.
Bogdan Klepas
Bogdan Klepas urodził się 8 lutego 1951 roku w Owińskach k. Poznania. Ukończył Technikum Mechaniczne dla Pracujących przy Zakładach Mechanicznych POMET w Poznaniu w 1972...
Stefan Mroczkowski
Stefan Mroczkowski
Człowiek – legenda poznańskiej TVP. Od 1957 roku wraz z innymi tworzył poznański ośrodek telewizji. W latach 70. i 80. ubiegłego wieku stał się symbolem...
Jerzy-Majchrzak
Jerzy Majchrzak
Urodzony w 1942 roku. W czerwcu 1956 roku był 14-letnim uczniem, przypadkowym uczestnikiem robotniczego protestu. Mieszkał w kamienicy na ul. Łukaszewicza 8. 28 czerwca 1956...
stefan-lamęcki
Stefan Lamęcki
Urodzony w 1932 r. w Poznaniu. Wieloletni pracownik Polskiego Radia, a także TVP. Dzieciństwo, które przypadło na okres okupacji – i młodość – spędził na...
aleksandra-kozlowska-siejak
Aleksandra Kozłowska-Siejek
Urodzona w 1938 r. Bohaterka Poznańskiego Czerwca 1956 roku – jako laborantka medyczna w szpitalu na Jeżycach ratowała poznaniaków, trafionych ubeckimi kulami. 28 czerwca 1956...
Portret mężczyzny przy stole w szarym swetrze, mówiącego wprost do kamery. W tle biała ściana.
Edmund Czeszak
Urodził się w 1940 r. w Konarzewie pod Poznaniem. W wieku 5 lat stracił ojca, przejechanego przez pijanych Rosjan. Nigdy nie zapisał się do partii....